فصل12- رعایت ترتیب بین قضای فرائض، فرض می باشد.

مسئله 263 ◄ قضاء کردن نماز ها (فرض و وتر) به ترتیب فوت شده فرض می باشد؛ مگر اینکه از فوت شدن آن نماز شش نماز دیگر گذشته و هنوز قضای آن را نگرفته باشد.

یعنی اگر کسی مثلاً ظهر و عصرش فوت شود، وقتی بخواهد قضای آن ها را بگیرد باید اوّل ظهر و بعد عصر را قضاء کند و بعد نماز وقت را بخواند مگر اینکه از فوت شدن آن نماز شش نماز دیگر گذشته و هنوز قضای آن را نگرفته باشد که در این صورت ترتیب در قضاء ساقط می شود و وی می تواند هر کدام را که خواست اوّل قضاء کند و همین طور اگر وقت برای ادای نماز تنگ باشد طوری که اگر مشغول خواندن نماز قضاء شود نماز آن وقت نیز فوت خواهد شد، فرض ترتیب ساقط می شود؛ پس وی اوّل نماز وقت را بخواند و بعد مشغول قضاء شود.

مسئله 264 ◄ همچنین اگر یادش برود که نمازش فوت شده و نماز وقت را بخواند و بعداً یادش بیاید، فرض ترتیب ساقط می شود که در این صورت نیز ادای وی درست است و می تواند قضایش را شروع کند.

دلیل:

رسول الله ﷺ: هر کس نمازی را فراموش کند و بعد نماز دیگری را با امام شروع کند و در این وقت یادش بیاید که نماز قبل را نخوانده است، پس وی نماز را با امام تمام کند؛ وقتی تمام کرد برود و قضای نماز قبلی را بگیرد و بعد نمازی را که با امام خوانده است را دوباره بخواند. (سنن الکبری للبیهقی ج3ص72 - جامع المسانید و المراسیل ج7ص396 – مسند ابی یعلی الموصلی باب اسماعیل - مجمع الزوائد ج2ص78)

در تنگی وقت برای نماز همان وقت، این نماز اولویّت دارد؛ زیرا فرضیّت نماز وقت از فرض ترتیب مؤکّدتر است. (البنایه ج2ص587)

و رسول الله ﷺ را مشرکین از خواندن چهار نماز مشغول داشتند؛ بعد رسول اللهﷺ  آن ها را به ترتیب فوت قضاء نمودند. (مسند امام احمد ج1ص619 - سنن الکبری للبیهقی ج2ص159 - سنن النسائی الصغری ج2ص346 - مصنف ابن ابی شیبه ج8ص502 - مسند ابی یعلی ج9ص238)