حج از طرف دیگری:

مسئله 234◄ اگر کسی از ادای حج عاجز باشد پس می تواند کسی دیگر را به جای خودش بفرستد تا از طرف وی حج بجای آورد و این حج از طرف وی (آمر) واقع می شود به شرط اینکه عاجز بودن وی تا زمان مرگ ادامه داشته باشد و مأمور، از طرف آمر نیت حج نماید.

دلیل:

فردی از رسول الله ﷺ از بجای آوردن حج از طرف پدر پرسیدند و حضرت (رض) فرمودند: بله، از طرف پدرت حج بجای آور همچنان که می توانستی بدهی پدرت را بدهی. (مسند امام احمد ج3ص321 - سنن الدارمی ج2ص1157 - الاثار لابی یوسف ج1ص124 - مصنف ابن ابی شیبه ج3ص380 - اخبار مکه ج1ص388 - مسند ابی یعلی ج12ص82 - شرح مشکل الاثار ج6ص370 - صحیح ابن حبان ج9ص303).

مسئله 235◄ کسی که از طرف دیگری برای حج آمده باشد و از ادامه حج منع کرده شود، پس آمر باید دم احصار را بدهد.

دليل:

زيرا آمر حاج را داخل احرام كرده است و خارج كردن وي نیز بر عهده ي آمر مي باشد. (المبسوط للسرخسي ج4ص156 - تحفةالفقهاء ج1ص429 - بدائع الصنائع ج2ص215 - تبيين الحقائق ج2ص86).

مسئله 236◄ و کسی كه بدل کسی دیگر به حج مي رود، اگر برای حج قِران احرام ببندد، دم قِران بر گردن خود حج کننده (مأمور) مي باشد و همچنین اگر حاج (مأمور به حج بدل) جنایتی مرتکب شود، جزای آن بر گردن خود او می باشد.

مسئله 237◄ اگر کسی که حج بدل انجام می دهد، قبل از وقوف عرفه با نزدیکی به زنش حج را باطل کند، وی پولی را که از طرف آمر برای انجام حج خرج کرده بود را ضامن می شود و باید آن را به آمر بدهد.

دليل:

زیرا اين عمل جنايتي است كه به اختيار از مأمور به حج صادر شده است.  (الهدايه ج1ص179 - البنايه ج4ص477).

مسئله 238◄ اگر کسی که به حج بدل می رود در راه حج بمیرد، پس از طرف آمر، از خانه ی آمر (نه از جائی که مأمور فوت شده است) حج کرده می شود و برای ادای این حج از یک سوم باقی مانده از اموال آمر خرج کرده می شود. 

هدی: بردن هر حیوانی که صلاحیت قربانی کردن برای عید  قربان را دارد می باشد؛ مانند گوسفند و بز و گاو و شتر. هر چیزی که شرایط لازم برای قربانی روز عید قربان را نداشته باشد به آن هدی نمی گویند.

دليل:

كسي از رسول الله ﷺ چنين سؤال كرد كه بر من بدنه (شتر) واجب شده است و من غني هستم ولي بدنه براي نحر (ذبح) نمي يابم؟ (چه كار كنم؟) حضرت ﷺ فرمودند: هفت گوسفند بگير و به جاي بدنه ذبح كن. (سنن ابن ماجه ج2ص1048 – مسند امام احمد ج5ص40 - اعلاء السنن ج10ص470).

از ابن عباس (رض) در باره ي هدي سؤال شد. وي (رض) جواب دادند: هدي از شتر يا گاو و يا گوسفند مي باشد. (صحيح البخاري ج2ص167 – مسند امام احمد ج4ص55 - السنن الكبري للبيهقي ج5ص35).

مسئله 239◄ صاحبان «دم نفل» و «دم متعه» و «دم قِران» می توانند از آن بخورند. از دم هایی غیر از این ها حق خوردن ندارند. 

دم: گوسفندی که برای انجام مناسک حج در حرم ذبح می شود.

رسول الله ﷺ در حج خود و با دست خودشان شصت و سه (63) شتر قرباني كردند و بعد بقيه را حضرت علي (رض) قرباني كردند و از هر كدام از شتران قرباني مقداري گرفته و غذا درست كرده و تناول كردند. (صحيح مسلم ج2ص886 - سنن ابي داود ج2ص182 - سنن ابن ماجه ج2ص1022 - مصنف ابن ابي شيبه ج3ص334).

مسئله 240◄ «دم قِران» و «دم متعه» باید در روزهای عید قربان ذبح کرده شوند.

دليل:

ترجمه ی آیه: .....پس از گوشت آن ها (از قرباني ها) بخوريد و بينواى فقير را نيز اطعام نماييد! (28) سپس بايد آلودگي هايشان را برطرف سازند و به نذرهاى خود وفا كنند و بر گرد خانه ی گرامى كعبه طواف كنند (29). [سوره ي حج آيه ي 28و29]

مسئله 241◄ و دم های دیگر به روزهای عید قربان خاص نیستند.

مسئله 242◄ و همه ی دم ها خاص حرم هستند؛ یعنی باید در حرم ذبح کرده شوند.

دليل:

الله تعالي در باره ي جزاء صيد مي گويد: «هدي كه به كعبه برسد.» [سوره ی مائده آيه 95] و اين براي ديگر دم ها نيز اصل است.

مسئله 243◄ جل و طناب هدی را نیز صدقه داده می شود.

مسئله 244◄ اجرت ذبح آن را از هدی نمی دهند بلکه باید آن را از مال خودش بپردازد.

دليل:

رسول الله ﷺ به حضرت علي (رض) دستور دادند تا بدنه ها (شترهاي هدي) را با تمام چيزهايش يعني گوشت و پوست و طناب و جلش صدقه دهد و كرايه ي نحر (ذبح) كننده را نيز از هدي ندهد بلكه از خودش بدهد. (صحيح البخاري ج2ص172 - صحيح مسلم ج2ص954 - سنن ابي داود ج2ص149 - سنن ابن ماجه ج2ص1035 - مسند الحميدي ج1ص173).

مسئله 245◄ و نباید بر هدی سوار شد مگر اینکه ضرورت در آن باشد.

دليل:

رسول الله ﷺ: اگر مجبور باشي بر هدي خود به احسان و معروف سوار شو تا وقتي كه مركبي بيابي. (صحيح مسلم ج2ص961 - سنن ابي داود ج2ص147 - سنن النسائي ج5ص177 - مسند امام احمد ج22ص305).

مسئله 246◄ و هدی را نباید دوشیده شود.

دليل:

زيرا شير جزئي از بدن هدي مي باشد، پس براي خودش استفاده نكند. ( المبسوط للسرخسي ج4ص145 - الهدايه ج1ص182 - اللباب في شرح الكتاب ج1ص225).

مسئله 247◄ اگر هدی در راه هلاک شود و یا عیب فاحش و زیاد به آن برسد، اگر آن هدی، هدی واجب باشد باید به جای آن دیگری را ذبح کند و آن هدی معیوب برای خودش خواهد بود. 

دليل:

رسول الله ﷺ: اگر هدي كسي در راه هلاك شود، اگر هدي نفل باشد لازم نيست بدل آن را بدهد ولي اگر هدي نذر باشد، بر وي لازم است كه به جاي آن هدي ديگری بدهد. (صحيح ابن خزيمة ج4ص155 - سنن الدارقطني ج3ص266 - المستدرك علي الصحيحين ج1ص616 - السنن الصغير للبيهقي ج2ص218).

مسئله 248◄ اگر قبل از وقوف عرفه شهادت داده شود که روز عرفه در فلان تاریخ است نه در تاریخی که گمان می شده، شهادت آنان را قبول کرده می شود و اگر بعد از وقوف عرفه شهادت داده شود که شما بعد از روز عرفه وقوف کرده اید، در این صورت شهادت آنان قبول کرده نشود.

مسئله 249◄ اگر کسی نذر کند که حج را با پای پیاده انجام دهد، بر وی لازم است تا وقت طواف زیارت، پیاده مناسک حج را انجام دهد.