بحث محارم:

نکاح کسانی که بر یک فرد حرام است:

مسئله 21◄ 1- «اصل» یک فرد بر آن فرد حرام (محرم) است.

«اصل» یعنی پدر و مادر و پدر بزرگ و مادر بزرگ آن فرد الی آخر؛ پس مرد نمی تواند مادر خود را به نکاح خود در بیاورد و دختر نمی تواند به نکاح پدرش در بیاید.

مسئله 22◄ 2- «فروع» فرد بر وی حرام است.

«فروع» یک فرد به فرزندان آن فرد گفته می شود؛ مانند پسر آن فرد و دختر و نوه و نتیجه و... . پس یک مرد نمی تواند دختر خود و یا نوه ی خود را به نکاح خود در بیاورد و همچنین یک زن نمی تواند به نکاح پسرش و یا نوه اش در بیاید. 

مسئله 23◄ 3- خواهران شخص بر وی حرام (محرم) هستند.

مسئله 24◄ 4- عمه های فرد بر وی حرام هستند.

مسئله 25◄5- خاله های فرد بر وی حرام هستند.

مسئله 26◄ 6- مادر شوهر فرد نیز بر آن فرد حرام است.

مسئله 27◄ 7- دخترزن فرد نیز بر آن فرد حرام است.

مسئله 28◄ 8- زن بابای فرد نیز همچنین حرام است.

دلیل:

نکاح نکنید آنچه را که پدرانتان نکاح کرده اند. [سوره ی النساء آیه 22]

مسئله 29◄ 8- زن فرزندان (عروس) فرد نیز بر وی حرام است.

مسئله 30◄ 9- هر آنچه که از روی نسب حرام است از روی رضاع نیز حرام می گردد؛ یعنی کسانی که در بالا از روی نسب حرام بودند، این اشخاص در رضاع نیز بر فرد حرام می گردند.

دلیل:

رسول الله ﷺ: هر آنچه که در نسب حرام بود، با رضاع حرام می گردد. (سنن ابن ماجه ج1ص623 - مسند الشافعی ج2ص19 - مصنف عبدالرزاق ج7ص475 - سنن سعید بن منصور ج1ص282 - مسند امام احمد ج5ص241 - صحیح البخاری ج3ص170).

مسئله 31◄ 10- اگر کسی با زنی زنا کرده باشد، دختر آن زن بر آن زانی حرام است.

مسئله 32◄ 11- اگر کسی زنی را مساس کرده باشد، دختر آن زن بر آن فرد حرام است.

مسئله 33◄ 12- اگر زنی مردی را مساس کرده باشد، پس دختر آن زن بر آن مرد حرام است.

مسئله 34◄ 13- اگر کسی به فرج داخل (داخل عورت) زنی نگاه کرده باشد، دختر آن زن بر آن کس حرام است.

مسئله 35◄ 14- همچنین مادر این زن ها نیز بر آن فرد حرام است.

دلیل:

ترجمه ی آیه: حرام شده است بر شما، مادرانتان و دختران و خواهران و عمه‏ها و خاله‏ها و دختران برادر و دختران خواهر شما و مادرانى كه شما را شير داده‏اند و خواهران رضاعى شما و مادران همسرانتان و دختران همسرتان كه در دامان شما پرورش يافته‏اند از همسرانى كه با آن ها آميزش جنسى داشته‏ايد- و چنانچه با آن ها آميزش جنسى نداشته‏ايد، (دختران آن ها) براى شما مانعى ندارد- و (همچنين) همسرهاى پسرانتان كه از نسل شما هستند - نه پسرخوانده‏ها- و (نيز حرام است بر شما اینکه) ميان دو خواهر جمع كنيد مگر آنچه در گذشته واقع شده، چرا كه الله ﷻ آمرزنده و مهربان است. [سوره ی النساء آیه 23]

سعد بن ابی وقاص (رض) و عبد بن زمعه (رض) در نسب کودکی دعوا کردند. سعد (رض) گفتند: یا رسول الله ﷺ، پسر برادرم با من عهد کرد که این کودک پسر وی می باشد. شما به شباهتش نظری بیاندازید. و عبد بن زمعه (رض) نیز گفتند: این کودک برادر من است که در فراش پدرم از زن پدرم به دنیا آمد. رسول الله ﷺ به کودک نظر انداختند و دیدند که شباهتی بسیار به عتبه دارد. سپس فرمودند: ای عبد این کودک برای توست؛ زیرا کودک به فراش می رسد و زانی محجور و محروم می گردد و ای سوده بنت زمعه، تو نیز از وی در حجاب باش و حجاب خود را بپوش. (مصنف عبدالرزاق ج7ص443 – مسند امام احمد ج41ص442 - مستخرج ابی عوانه ج3ص127 - موطا مالک ج2ص460 - مسند ابی داود الطیالسی ج3ص59 - صحیح مسلم ج2ص1080).

رسول الله ﷺ: هرکس به فرج زنی نگاه کند، دختر و مادر آن زن بر وی حرام می گردد.  (مصنف ابن ابی شیبه ج3ص480 - فتح الباری ج9ص156 - البنایه ج5ص37).

مسئله 36◄ اگر دختر کمتر از نه (9) سال داشته باشد مشتهاة نیست؛ یعنی این احکام مذکوره در حق وی ثابت نیست.

مشتهاة: دختری که به حدی از سن رسیده که مردان به وی با چشم شهوانی نگاه می کنند.

مسئله 37◄ 15- محارم زنِ یک فرد بر آن فرد حرام است. مانند عمه و خاله و خواهر زن و ... یک فرد، مادامی که زنش در نکاح وی باشد، بر آن فرد حرام است.

دلیل:

رسول الله ﷺ: شخص نباید بین زن و عمه ی زنش در نکاح جمع کند. همچنین بین زن و خاله اش نیز جمع نکند. (موطا مالک ج1ص578 - سنن سعید بن منصور ج1ص209 – مسند امام احمد ج16ص35 - مسند البزار ج15ص234 - صحیح مسلم ج2ص1028 - صحیح البخاری ج7ص12 - سنن النسائی ج6ص96).

مسئله 38◄ اگر شخصی به عنوان مثال دو خواهر را با هم به نکاح خود در بیاورد، وی حق نزدیکی به هیچکدام از آن دو را ندارد تا وقتی که یکی از آن ها را بر خود حرام گرداند که در این صورت می تواند با آن دیگری نزدیکی داشته باشد.

مسئله 39◄ نکاح کردن دختران اهل کتاب (یهودی و مسیحی) جائز است.

دلیل:

ترجمه ی آیه: امروز، همه‏ى چيزهاى پاك براى شما حلال شده است و طعام اهل كتاب براى شما حلال است و طعام شما نيز براى آنان حلال است. و (ازدواج با) زنان پاكدامن و با ايمان و نيز زنان پاكدامن از كسانى كه پيش از شما به آنان كتاب آسمانى داده شده مانعى ندارد. در صورتى كه مهريه زنان را بپردازيد و پاكدامن باشيد نه زناكار و نه دوست گيرنده‏ى پنهانى و هر كس به ايمان خود كفر ورزد، قطعاً عمل او تباه شده و او در آخرت از زيانكاران است. [سوره ی مائده آیه 5]

حضرت عثمان (رض) زنی مسیحی را برای خود نکاح کرد و آن زن مسلمان شد. (سنن الکبری للبیهقی ج7ص279 - شرح صحیح البخاری ج7ص434 - تاریخ المدینه لابن شبه ج3ص981).

مسئله 40◄ نکاح کنیز، با وجود قدرت نکاح زن آزاد نیز صحیح و جائز است.

مسئله 41◄ هنگام احرام حج نیز جاری کردن عقد نکاح جائز است.

دلیل:

از ابن عباس (رض): رسول الله ﷺ حضرت میمونه (رض) را در حالت احرام به نکاح خود در آوردند. (موطا مالک ج1ص149 - الاثار لابی یوسف ج1ص116 - مسند ابی داود الطیالسی ج4ص378 – مسند امام احمد ج4ص79 - مسند البزار ج11ص211 - صحیح ابن حبان ج9ص437 - سنن الترمذی ج3ص192 - سنن ابی داود ج2ص169 - صحیح مسلم ج2ص1031 - صحیح البخاری ج3ص15 - سنن النسائی ج5ص191).

از حضرت عائشه (رض): رسول الله ﷺ بعضی از زنان خود را در حالت احرام نکاح کردند. (صحیح ابن حبان ج9ص440 - السنن الکبری للنسائی ج5ص184 - سنن الکبری للبیهقی ج7ص346 - عمده القاری ج10ص195).

مسئله 42◄ نکاح زنی که از زنا حامله شده باشد قبل از وضع حملش جائز است ولی قبل از وضع حمل نباید نزدیکی کرد.

مسئله 43◄ نکاح کنیز شخص به خود آن شخص جائز نیست.

مسئله 44◄ نکاح غلام زن به خود زن صحیح نیست.

مسئله 45◄ نکاح کافر غیر کتابی جائز نیست.

دلیل:

ترجمه ی آیه: و با زنان مشرك ازدواج نكنيد تا ايمان آورند و قطعاً كنيز با ايمان از زن (آزاد) مشرك بهتر است، اگر چه (زيبايى يا ثروت يا موقعيّت او) شما را به شگفتى درآورد. و به مردان مشرك زن ندهيد تا ايمان آورند و قطعاً برده ی با ايمان از مرد (آزاد) مشرك بهتر است، هر چند (زيبايى و موقعيّت و ثروت او) شما را به شگفتى وادارد. آن مشركان (شما را) به سوى آتش دعوت مى‏كنند، در حالى كه الله ﷻ با فرمان و دستورات خود، شما را به بهشت و آمرزش فرا مى‏خواند و آيات خويش را براى مردم روشن مى‏كند تا شايد متذكّر شوند. [سوره ی البقره آیه 221]

مسئله 46◄ اگر شخصی چهار زن داشته باشد، نکاح زن پنجم جائز نیست مگر اینکه یکی از چهار زن را طلاق دهد و عدّت آن زن تمام شود، در این صورت می تواند زن دیگری را به نکاح خود در بیاورد.

دلیل:

از حضرت علی (رض): اگر یکی از چهار زنش را طلاق دهد، تا تمام شدن عدّت آن حق ندارد زن دیگری را نکاح کند. (مصنف ابن ابی شیبه ج3ص524 - الجوهر النقی ج7ص151).

مسئله 47◄ داشتن بیش از چهار زن در یک زمان جائز نیست.

دلیل:

قیس بن حارث (رض) گفتند: من وقتی مسلمان شدم هشت زن داشتم و رسول الله ﷺ به من فرمودند: فقط چهار نفر از آنان را نگه دار. (سنن ابن ماجه ج1ص628 - مصنف عبدالرزاق ج7ص162 - سنن سعید بن منصور ج2ص46 - مسند ابی یعلی ج12ص290 - سنن ابی داود ج2ص272 - السنن الکبری للبیهقی ج7ص241 - سنن الدارقطنی ج4ص406).

مسئله 48◄ اگر شخص غلام (بنده) باشد، بیش از دو زن جائز نیست.

مسئله 49◄ نکاح کنیز بر کسی که زن آزاد داشته باشد جائز نیست. و همچنین در عدت زن آزاد نیز جائز نیست.

مسئله 50◄ نکاح زن حامله ای که نسب حملش ثابت شده باشد نیز جائز نیست.

مسئله 51◄ نکاح موقت (صیغه کردن) متعه جائز نیست. 

دلیل:

رسول الله ﷺ: همانا الله تعالی متعه را تا روز قیامت حرام گردانید. (سنن ابن ماجه ج1ص631 - مسند امام احمد ج24ص69 - المنتقی لابن جارود ج1ص175 - صحیح مسلم ج2ص1025 - سنن الدارمی ج3ص1403 - معرفه السنن و الاثار ج10ص176).

مسئله 52◄ در مورد صیغه کردن شبهاتی را مطرح کرده اند که ذکر آن شبهات و جواب آن ها خالی از لطف نیست.

خداوند در آیه ی 24 سوره ی النساء می فرماید:

وَالْمُحْصَنَاتُ مِنَ النِّسَاءِ إِلَّا مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ كِتَابَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ وَ أُحِلَّ لَكُمْ مَا وَرَاءَ ذَلِكُمْ أَنْ تَبْتَغُوا بِأَمْوَالِكُمْ مُحْصِنِينَ غَيْرَ مُسَافِحِينَ فَمَا اسْتَمْتَعْتُمْ بِهِ مِنْهُنَّ فَآتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ فَرِيضَةً وَ لَا جُنَاحَ عَلَيْكُمْ فِيمَا تَرَاضَيْتُمْ بِهِ مِنْ بَعْدِ الْفَرِيضَةِ إِنَّ اللَّهَ كَانَ عَلِيمًا حَكِيمًا (24).

ترجمه ی آیه:

و حرام كرده شدند زنان شوهردار مگر آنچه مالك شده است دست شما لازم ساخته است خدا بر شما و حلال كرده شد شما را ما سواى اين همه محرمات (حلال كرده شد) كه طلب نكاح كنيد باموال خويش عفت طلب كنان نه شهوت رانندگان پس كسيكه لذّت گرفتيد باو از زنان بدهيد ايشان را مهر ايشان مقرر كرده شده و نيست بر شما گناه در آنچه با يك ديگر راضى شديد بعد مهر مقرّر هر آئينه خدا دانا استواركار. (دهلوی؛ مترجم سنی است).

ترجمه ای دیگر:

و زنان شوهردار (بر شما حرام است) مگر آن ها را كه (از راه اسارت) مالك شده‏ايد (زيرا اسارت آن ها در حكم طلاق است) اين ها احكامى است كه خداوند بر شما مقرّر داشته است. اما زنان ديگر غير از اين ها (كه گفته شد)، براى شما حلال است كه با اموال خود، آنان را اختيار كنيد در حالى كه پاكدامن باشيد و از زنا، خوددارى نماييد. و زنانى را كه متعه [ازدواج موقت‏] مى‏كنيد، واجب است مهر آن ها را بپردازيد. و گناهى بر شما نيست در آنچه بعد از تعيين مهر، با يكديگر توافق كرده‏ايد. (بعداً مى‏توانيد با توافق، آن را كم يا زياد كنيد.) خداوند، دانا و حكيم است. (24) (مکارم؛ مترجم شیعه است).

با توجه به ترجمه ی این آیات، مترجم سنّی کلمه ای از این آیه را بر نکاح معنی کرده و مترجم شیعه بر صیغه معنی نموده است و آن کلمه استمتاع می باشد که در این آیه مذکور است.

معنی لغوی استمتاع: استفعال از متع می باشد.

متع: اصل صحیح که بر منفعت و امتداد داشتن در شیء خیر می باشد. (معجم مقائیس اللغه احمد ابن فارس ج5ص293).

متع النهار: وقت قبل از زوال خورشید را گویند. (العین الفراهیدی ج2ص83 - جمهرة اللغة ج1ص403).

متع النهار: روز به درازا کشید. (معجم مقائیس اللغه احمد ابن فارس ج5ص294).

والمتاعُ: هر آنچه که انسان در بر آوردن نیاز خود از آن استفاده می کند مانند اثاث منزل. ( العین الفراهیدی ج2ص83 - تهذیب اللغه ج2ص173).

متاع: انتفاع همراه با امتداد مدت آن. (معجم مقائیس اللغه احمد ابن فارس ج5ص294).

متعه: توشه ی کم را گویند. (تهذیب اللغه ج2ص176 - لسان العرب ج8ص332).

تمتع: لذت بردن از چیزی. (معجم مقائیس اللغه ج5ص294).

اصل متع: امتداد و ارتفاع. (معجم مقائیس اللغه ج5ص294).

نتیجه گیری از اقوال اهل لغت:

متع یا متعه: 1- نفع گرفتن از چیزی. 2- لذت بردن. 3- انتفاع از چیزی برای مدتی دراز. 4- به درازا کشیدن روز و امثال آن.

استمتاع: از باب استفعال و به معنی طلب تمتع و انتفاع کردن می باشد.

در این کلمه استمتاع مذکور را نمی توان صیغه کردن و متعه کردن معنی کرد؛ زیرا در لغت بدین معنی نیامده است.

برای اثبات اینکه کلمه استمتاع در اینجا به معنی نکاح آمده است توضیحی می دهم.

در آیه ی قبل این آیه در موضوع زنانی که نکاح آن ها بر مرد حرام است صحبت می کند و در آیه ی مورد بحث حلال بودن زنانی غیر از زنان مذکور را بیان می کند و می گوید که وقتی با نکاح از این زنان انتفاع و لذت بردید، اجر آن ها را که همان مهرشان می باشد بدهید و در خود آیه نیز دلیلی بر این مدّعای ما وجود دارد و آن کلمه ی «محصنين» می باشد که برای کسی که این عمل را انجام می دهد، صفت احصان اثبات می کند که به اعتراف شیعه و طبق روایتی از آن ها زن صیغه ای را صفت احصان ثابت نیست؛ پس ذکر «محصنين غير مسافحين» (عفت طلب كنان نه شهوت رانان) و یا (در حالى كه پاكدامن باشيد و از زنا خوددارى نماييد) دلیلی است بر اینکه منظور آیه نکاح حلال می باشد.

و روایاتی که بر حلال بودن متعه ذکر شده همه منسوخ هستند و ابن عباس (رض) نیز بعد از اینکه بر نهی رسول الله ﷺ آگاه شدند، از گفته ی خود مبنی بر جایز بودن متعه برگشتند

دلیل:

رسول الله ﷺ از متعه ی زنان و همچنین از خوردن گوشت الاغ نهی کردند. (سنن ابن ماجه ج1ص630 - موطا مالک ج1ص594 - الاثار لابی یوسف ج1ص152 - مسند الشافعی ج1ص254 - مصنف عبدالرزاق ج4ص524 - سنن سعید بن منصور ج1ص251 – مسند امام احمد ج2ص384).

و همچنین آیه 5 سوره ی المؤمنون فقط دو نوع استفاده از زنان را اجازه می دهد و غیر آن دو را ناجائز می داند همچنان که وقتی از حضرت عائشه (رض) از متعه می پرسند ایشان جواب می دهند که بین من و شما قرآن حاکم است و آن این آیه است {وَالَّذِينَ هُمْ لِفُرُوجِهِمْ حَافِظُونَ إِلَّا عَلَى أَزْوَاجِهِمْ أَوْ مَا مَلَكَتْ أَيْمَانُهُمْ فَإِنَّهُمْ غَيْرُ مَلُومِينَ، فَمَنِ ابْتَغي وَراءَ ذلِكَ فَأُولئِكَ هُمُ الْعادُونَ... [سوره ی مؤمنون آیات 5،6 و 7]}( المستدرک علی الصحیحین ج2ص334).

ترجمه ی آیه: آن ها كه دامان خود را (از آلوده‏شدن به بى‏عفتى) حفظ مى‏كنند.... (5) تنها آميزش جنسى با همسران و كنيزانشان دارند، كه در بهره‏گيرى از آنان ملامت نمى‏شوند (6) و كسانى كه غير از اين طريق را طلب كنند، تجاوزگرند! (7) [سوره ی مؤمنون آیات 5،6 و 7]

خداوند در اینجا کسانی را که از فرج زنان با نکاح استفاده می کنند می ستاید و همچنین کسانی که از کنیزان خودشان انتفاع می برند را نیز ستایش می کند و می گوید: کسانی که به غیر از این ها استفاده کنند، آنان از حدود الهی تجاوز کنندگان هستند. از جمله ی تجاوزکنندگان، صیغه کنندگان می باشند.