«ولی» چه کسانی هستند؟

مسئله 72◄ 1- «عصبه» به ترتیبی که در فرائض مذکور است به شرطی که آن «عصبه» آزاد و مکلف باشد و همچنین در حق صغیره ی مسلمان، ولی نیز باید مسلمان باشد. ترتیب عصبات از این قرار است: اول پسر شخص، بعد پدر، بعد جد پدری، بعد برادر و بعد عمو.

دلیل:

از رسول الله ﷺ: حق نکاح برای عصبات ثابت است. (نصب الرایه ج3ص195 - الدرایه فی تخریج احادیث الهدایه ج2ص62 - المبسوط للسرخسی ج4ص219).

مسئله 73◄ 2- مادر.

مسئله 74◄ 3- ذی رحم محرم. هرچه در نسب نزدیکتر باشد آن شخص به ولایت اولی است.

دلیل:

رسول الله ﷺ: «دایی» ولیِ کسی است که ولی ندارد. (مسند امام احمد ج28ص432 - السنن الکبری للنسائی ج6ص115 - جامع المسانید و المراسیل ج8ص218 – کنز العمال ج11ص13).

مسئله 75◄ 4- مولی الموالاة: کسی است که با دیگری عهد کرده باشد که اگر من جنایتی انجام دهم او تاوان آن را بدهد و اگر بمیرد ارث به وی برسد.

مسئله 76◄ 5- قاضی ای که اجازه نکاح صغیر به وی داده شده باشد.

دلیل:

رسول الله ﷺ: سلطان ولی کسی است که ولی ندارد. (سنن ابن ماجه ج1ص605 - موطا مالک ج1ص181 - مسند ابی داود الطیالسی ج3ص72 - مسند الشافعی ج1ص275).

مسئله 77◄ اگر به خواستگاری دختری بیاید و آن شخص کفو آن دختر باشد و ولی نزدیکِ دختر حضور نداشته باشد و آن خواستگار منتظر خبر رسیدن از ولیِ نزدیک نشود و زود جواب بخواهد، در این صورت ولیِ دورتر می تواند آن دختر را تزویج کند.

مسئله 78◄ و در نزد بعضی اگر ولیِ نزدیک به مقدار سفر دور باشد، ولیِ دورتر می تواند تزویج کند.