فصل صرف، صرّافی:

مسئله 176◄ فروش درهم و دینار به یکدیگر را صرف گویند. فروش پول مقابل پول چه هر دو از یک نوع باشند و چه از انواع مختلف.

مسئله 177◄ در صرف شرط است که هر دو طرف قبل از جدا شدن از هم کالا را قبض کنند.

دلیل:

ابن عمر (رض) به رسول‌الله ﷺ گفتند: یا رسول‌الله ﷺ من از بقیع تا مکه شتر به کرایه می‌دهم و کرایه‌ی آن را بعضی‌اوقات به درهم صحبت می‌کنم و بعضی‌اوقات به دینار و در این وقت پیش می‌آید که وقتی درهم صحبت کردم بجایش دینار می‌گیرم و بعضی‌اوقات عکس این پیش می‌آید (آیا این کار درست است؟)؟ رسول‌الله ﷺ جواب دادند: اگر قبل از جدا شدن عقد نوبتم و بر هیچ‌کدامتان برای بعد چیزی باقی نماند اشکالی ندارد. (المبسوط للسرخسی ج14ص3 - البنایه ج8ص409)

جنس درهم از نقره و جنس دینار از طلا است.

مسئله 178◄ اگر ظرفی نقره‌ای را در مقابل طلا یا نقره معامله کنند و مقداری از قیمت را قبض کند، در این مقدار قبض شده معامله‌ی صرف جایز است و ظرف بین طرفین معامله مشترک می‌شود.

مسئله 179◄ اگر شمشیری دارای زیوری طلائی باشد، در این صورت اگر آن زیور بدون ضرر به شمشیر از آن جدا می‌شود و مقداری از قیمت توافق شده قبض شود درست است و ثمن اخذشده را به‌حساب قیمت زیور گذاشته می‌شود و اگر مقداری از ثمن قبض نشود، این معامله در حق زیور باطل است.

مسئله 180◄ اگر زیور چسبیده باشد و جداشدنی نباشد، عقد کلّاً باطل است.

دلیل:

از فضاله بن عبید (رض): گردنبندی را در روز خیبر به قیمت دوازده دینار خریدم و آن گردنبند از طلا و مهره درست‌شده بود و من آن‌ها را از هم جدا کردم و دیدم که طلای آن بیش از دوازده دینار می‌باشد. پس آن قضیه را به اطلاع حضرت رسول‌الله ﷺ رساندم و ایشان جواب دادند: قبل از جدا کردن آن نباید فروخته شود. (اللباب فی الجمع بین السنه و الکتاب ج2ص496)