پر کردن دندان

سؤال: آیا از نظر پزشکی پر کردن دندان برای انسان مضر می‌باشد؟

جواب: در اکثر موارد برای پر کردن دندان از ماده‌ای به نام آمالگام استفاده می‌شود که حاوی مقداری جیوه می‌باشد و دربارۀ اینکه این ماده برای انسان مضر است شکی نیست ولی اینکه آیا آن مقدار موجود در مواد پرکننده‌ی دندان در حد خطر است یا نه در محافل پزشکی جای بحث است بعضی‌ها می‌گویند ضرر دارد و به همین دلیل در بعضی از کشورها مانند ژاپن استفاده از آن ممنوع شده است.[1]

و برخی هم اعلام کرده‌اند که جیوۀ موجود در آن، در حدی که خطرآفرین باشد نیست.[2] و همین منبع اعلام داشته است که اگر محاسبات ریاضی درست باشد بی‌ضرر است، ولی با توجه به اینکه نظریه‌های پزشکی مدام در حال تغییر است، بعید نیست که استفاده از آن محدود شود.

سؤال: آیا احکام شرعی را می‌توان با نظر دانشمندان و غیر عالمان شرع اثبات یا نفی کرد؟

جواب: خیر؛ زیرا همان‌طور که می‌بینیم نظر دانشمندان تقریباً همیشه در حال تغییر می‌باشد پس اگر بخواهیم طبق نظر آن‌ها حکم شرعی دهیم یک روز باید جواز چیزی را صادر کنیم و فردای آن باید آن را ممنوع کنیم و بعید نیست که آن‌ها یک روز اعلام کنند که نماز برای انسان مضر است همان‌طور که در مورد روزه اغلب آن‌ها این حکم را می‌کنند و با ادعای دلسوزی می‌گویند که باید فلان غذا را برای افطار خورد و یا اینکه برای سحری فلان غذا را نباید خورد که طبق تجربۀ مسلمانآن‌که بین آن‌ها فقیر و غنی بسیار می‌باشد ثابت‌شده است که هیچ نوع رژیم غذایی برای روزه لازم نیست مگر آن توصیه‌هایی که رسول‌الله ﷺ بیان فرموده‌اند و کسی تابه‌حال نگفته که عمر روزه‌داران مسلمان از غیر آن‌ها کمتر بوده و گفته نشده که مسلمانان از غیر آن‌ها مریض‌تر هستند و معده درد دارند.

سؤال: حکم پر کردن دندان در اسلام چیست؟

جواب: برای جواب دادن به این سؤال، اول باید چند نکته را در نظر بگیریم.

نکتۀ اول بحث پر کردن دندان و نکتۀ دوم اینکه آیا در تضاد با فرائضی از فرائض دین است یا خیر؟ و نکتۀ سوم اینکه در چه مذهبی این قضیه مطرح است؟ و نکتۀ چهارم اینکه وقتی در یک مذهب خاص بحث شود آیا آن مذهب دلیل شرعی بر این کار دارد؟ و نکتۀ پنجم اینکه دلیل کسانی که در این مذهب آن را جایز می‌دانند چیست و آیا دلیلی که ذکر کرده‌اند قابل‌قبول است یا که خیر؟ حال یکایک این نکات را به‌تفصیل بیان می‌کنیم.

نکتۀ اول: بحث پر کردن دندان: در شرع از آن (پر کردن دندان) بحث نشده و در وهلۀ اول منعی ندارد ولی در نکته‌ی دوم است که بحث پیش می‌آید.

نکتۀ دوم: اینکه آیا در تضاد با فرائضی از فرائض دین است یا خیر؟ در شرع آب رساندن به تمام بدن و شستن دهان و بینی در غسل فرض می‌باشد.

نکتۀ سوم و چهارم:

سؤال: چه دلیلی برفرض بودن شستن دهان و بینی وجود دارد؟

جواب: این امر را حنفی‌ها فرض می‌دانند و برای آن دلایل محکمی دارند که کسی از مذاهب غیر آن‌ها هم نمی‌تواند به‌راحتی از کنار آن‌ها بگذرد.

سؤال: آیا می‌شود آن دلایل را بیان دارید؟

بله. دلیل اول آیۀ 6 مائده (وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا) ترجمه: و اگر جنب شدید پس خود را پاک‌کنید. نکته‌ای که باید توجه کنیم صیغۀ (اطَّهَّرُوا) می‌باشد که صیغۀ مبالغه است و چیزی که از آن برمی‌آید این است که هرجایی که امکان دارد و می‌توانیم، باید آن را در غسل پاک‌کنیم و از آن جمله، دهان و بینی است.

دلیل دوم: حدیث از رسول‌الله ﷺ:

تحت كل شعرة جنابة فبلوا الشعر و انقوا البشرة.[3]

 ترجمه: زير هر موئي جنابه است پس موي ها را خيس كنيد و پوست را پاک‌کنید.

دلیل سوم: عنِ ابن عباس قال: قالت مَيمونةُ: وضعتُ للنبيِّ صلى الله عليه وسلّم ماءً للغُسلِ فغَسلَ يدَيهِ مرَّتينِ أو ثلاثاً، ثم أفرَغَ على شِمالهِ فغَسلَ مَذاكيرَهُ، ثم مَسحَ يدَهُ بالأرض، ثمَّ مَضْمَضَ واسْتنشَقَ، وَ غسَلَ وَجهَهُ وَ يَديهِ، ثمَّ أَفاضَ على جَسَدِهِ، ثمَّ تحولَ مِن مَكانهِ فغَسلَ قدَمَيِه.[4]

ترجمه: از ابن عباس: ميمونه (رض) (زوجةالنبي) براي ما حديث گفت: كه من براي غسل رسول‌الله ﷺ آب می‌ریختم و ايشان با دست راست بر دست چپش آب ريخت و آن‌ها را شست سپس عورت خود را شست سپس با دستش زمين را مسح كرد سپس آن‌ها را شست سپس مضمضه كرد و استنشاق كرد سپس صورت خود را شست و بر سر خويش آب ريخت سپس به كناري رفت و پاهايش را شست سپس حوله آورده شد.

سؤال: آیا به تمام بدن آب رساندن فرض است؟

 جواب: بله. در حدیث آمده است: عن عبدالله بن مسعود: ان رجلا جاءالنبي (ص) فسئله عن الرجل يغتسل غسل الجنابة فيخطئ بعض جسده الماء فقال رسول‌الله (ص) يغسل ذلك المكان ثم يصلي.[5]

ترجمه: از عبدالله بن مسعود (رض) مردي نزد رسول‌الله ﷺ آمد و پرسيد كه اگر كسي غسل جنابت بگيرد و به عضوي از بدن وي آب نرسيده باشد حكم چيست؟ رسول‌الله ﷺ گفتند كه فقط همان موضع را بشويد.

و در تمام مذاهب اگر به مکانی از بدن آب نرسد غسل وی کامل نیست تا وقتی‌که به آن موضع آب برساند.

و این دلایل که عرض کردیم به‌اضافۀ لزوم احتیاط در دین، بر تمامی مذاهب تأمل در این بحث شایان توجه خواهد بود.

نکتۀ پنجم: و اما کسانی که دلیلی بر جواز پر کردن دندان آورده‌اند حدیثی صحیح از رسول‌الله ﷺ می‌باشد.

به این مضمون: قَالَ أُصِيبَ أَنْفُ عَرْفَجَةَ يَوْمَ الْكُلَابِ فَاتَّخَذَ أَنْفًا مِنْ وَرِقٍ فَأَنْتَنَ عَلَيْهِ فَأَمَرَهُ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ سَلَّمَ أَنْ يَتَّخِذَ أَنْفًا مِنْ ذَهَبٍ.[6]

عرفجه (رض) (نام صحابی) در روزی که معروف به یوم الکلاب بود بینی خود را از دست داد و وی بینی‌ای از نقره برای خود ساخت ولی بینی وی عفونت کرد پس رسول‌الله ﷺ به وی امر کرد تا بینی از طلا بسازد.

سؤال: آیا این حدیث را می‌توان دلیلی برای پر کردن دندان دانست؟

جواب: خیر زیرا در این حدیث نیامده است که به زیر آن بینی آب می‌رسد یا که خیر، بلکه این حدیث فقط می‌تواند بر دندان مصنوعی که قابل تعویض است دلیل باشد که همه با آن موافق می‌باشند و در آن سخنی نیست و بحث ما بر سر این است؛ زیرا در حدیث مذکور گفته‌شده است که اول آن بینی مصنوعی را از نقره ساخته و بعد که نشد از طلا ساخته است و این دلیل است بر اینکه بینی وی قابل تعویض بوده است.

در این حدیث دلیل دیگری بر عدم جواز پر کردن دندان وجود دارد و آن اینکه اول از نقره ساخته بعد که جواب نداد به سراغ طلا رفت یعنی ما اگر چیزی را بتوانیم بدون محظور شرع انجام دهیم به سراغ محظور شرع نباید برویم یعنی وقتی دندان مصنوعی قابل تعویض هست به سراغ پر کردن آن نرویم.

سؤال: اگر دندان را پرکنیم چه می‌شود؟

جواب: اگر به زیر آن آب نرسد غسل وی کامل نیست و درنتیجه فرض (نماز) وی درست نیست.

سؤال: آیا نمی‌توان گفت که این ضرورت است؟

جواب: همان‌طور که گفتیم با دندان مصنوعی قابل تعویض مشکل حل می‌شود پس ضرورتی در آن نیست.

سؤال: آیا با این عنوآن‌که مردم را نباید از دین زده کرد می‌توان بعضی از احکام را تغییر داد؟

جواب: خیر؛ زیرا هرکس که واقعاً دین‌دار است می‌داند که در اوامر و نواهی دین اسلام حکمت‌های بسیار نهفته است و به همین خاطر هیچ‌یک از احکام الهی بر وی سنگین نخواهد آمد بلکه بر وی شیرین‌تر از جان خواهد بود. در مقابل کسانی هم که اصلاً دین برایشان بی‌اهمیت است، اگر بر آن‌ها بگویی دندان را پر کن، خواهند گفت؛ وام را حلال کنید و بعد خواهند گفت؛ نماز را کم کنید و بعد فرائض دیگر اسلام را. پس با باج دادن به کسانی که تابع هوای خود هستند نمی‌توان دین را حفظ کرد بلکه این کار نتیجه‌ای جز تخریب دین اسلام به همراه ندارد.

در آخر از الله ﷻ می‌خواهیم که بر راه راست بودن را بر ما ارزانی بدارد و ما را از تابع شدن به هوای خودمان، محفوظ بدارد و مانند اهل کتاب از شورا درست کردن و حلال خدا را حرام و حرام خدا را حلال کردن نیز محفوظ بدارد.

فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهديَه‌يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ وَ مَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي السَّمَاءِ كَذَلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ.[7]

هر كس را كه خدا خواهد كه هدايت كند دلش را براى اسلام مى‏گشايد و هر كس را كه خواهد گمراه كند قلبش را چنان فرومی‌بندد كه گويى مى‏خواهد كه به آسمان فرا رود. بدین‌سان خدا به آن‌هایی كه ايمان نمى‏آورند پليدى مى‏نهد.

[1]- سایت آموزشکده فنی و حرفه‌ای پسران رشت - شهید چمران: تالار گفتمان در تاریخ 17-1-1389

[2]- منبع: سایت رشد در تاریخ 17-12-88

[3]- سنن الکبری للبیهقی ج1ص305 - مصنف ابن ابی شیبه ج1ص123 - سنن الترمذی ج1ص316 - بلوغ المرام ج1ص25 - البحرالرائق ج1ص108

[4]- صحيح بخاري ج1ص101 - اعلاءالسنن ج1ص206

[5]- رواه الطبراني في الكبير ج10ص231 - سنن الكبري للبيهقي ج1ص313 - مجمع الزوائد ج1ص609 - اعلاءالسنن ج1ص114-115

[6]- مسند امام احمد ج5ص451 - سنن ابی داود ج11ص293 - صحیح ابن حبان ج5ص300

[7]- الانعام/125