مسئله 52 ◄ مسئله پرکردن دندان:

سؤال: آیا از نظر پزشکی پر کردن دندان برای انسان مضر می باشد؟

جواب: در اکثر موارد برای پر کردن دندان از ماده ای به نام آمالگام استفاده می شود که حاوی مقداری جیوه می باشد. و در باره ی اینکه این ماده برای انسان مضر است شکی نیست ولی اینکه آیا آن مقدار موجود در مواد پرکننده ی دندان در حد خطر است یا نه، در محافل پزشکی جای بحث است؛ بعضی ها می گویند ضرر دارد و به همین دلیل در بعضی از کشورها مانند ژاپن استفاده از آن ممنوع شده است. ( سایت آموزشکده فنی و حرفه ای پسران رشت وشهید چمران: تالار گفتمان در تاریخ 17-1-1389).

و برخی هم اعلام کرده اند که جیوه ی موجود در آن، در حدی که خطر آفرین باشد نیست. (. سایت رشد در تاریخ 17-12-88). و همین منبع اعلام داشته است که  اگر محاسبات ریاضی درست باشد بی ضرر است، ولی با توجه به اینکه تئوری های پزشکی مدام در حال تغییر است، بعید نیست که استفاده از آن محدود شود.

سؤال: آیا احکام شرعی را می توان با نظر دانشمندان و غیر عالمان شرع اثبات یا نفی کرد؟

جواب: خیر؛ زیرا همانطور که می بینیم نظر دانشمندان تقریباً همیشه در حال تغییر می باشد پس اگر بخواهیم طبق نظر آنها حکم شرعی دهیم یک روز باید جواز چیزی را صادر کنیم و فردای آن باید آن را ممنوع کنیم. و بعید نیست که آنها یک روز اعلام کنند که نماز برای انسان مضر است همانطور که در مورد روزه اغلب آنها این حکم را می کنند و با ادعای دلسوزی می گویند که باید فلان غذا را برای افطار خورد و یا اینکه برای سحری فلان غذا را نباید خورد که طبق تجربه ی مسلمانان که بین آنها فقیر و غنی بسیار می باشد ثابت شده است که هیچ نوع رژیم غذایی برای روزه لازم نیست مگر آن توصیه هایی که رسول الله ﷺ بیان فرموده اند و کسی تا به حال نگفته که عمر روزه داران مسلمان از غیر آنها کمتر بوده و گفته نشده که مسلمانان از غیر آنها مریض تر هستند و معده درد دارند.

سؤال: حکم پرکردن دندان در اسلام چیست؟

جواب: برای جواب دادن به این سؤال، اول باید چند نکته را در نظر بگیریم.

نکته ی اول بحث پر کردن دندان و نکته ی دوم اینکه آیا در تضاد با فرائضی از فرائض دین است یا خیر؟ و نکته ی سوم اینکه در چه مذهبی این قضیه مطرح است؟ و نکته ی چهارم اینکه وقتی در یک مذهب خاص بحث شود آیا آن مذهب دلیل شرعی بر این کار دارد؟ و نکته ی پنجم اینکه دلایل کسانی که در این مذهب آن را جائز می دانند چیست؟ و آیا دلایلی که ذکر کرده اند قابل قبول است یا خیر؟ حال یکایک این نکات را به تفصیل بیان می کنیم.

نکته ی اول: بحث پر کردن دندان: در شرع از آن (پر کردن دندان) بحث نشده و در وهله ی اول منعی ندارد ولی در نکته ی دوم است که بحث پیش می آید.

نکته ی دوم: اینکه آیا در تضاد با فرائضی از فرائض دین است یا خیر؟ در شرع آب رسانیدن به تمام بدن و شستن دهان و بینی در غسل فرض می باشد.

نکته ی سوم و چهارم:

سؤال: چه دلیلی بر فرض بودن شستن دهان و بینی وجود دارد؟

جواب: این امر را حنفی ها فرض می دانند و برای آن دلائل محکمی دارند که کسی از مذاهب غیر آنها نیز نمی تواند به راحتی از کنار آنها بگذرد.

دلیل اول آیه ی 6 سوره مائده (وَ إِنْ كُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا) ترجمه آیه: و اگر جنب شدید پس خود را پاک کنید. 

نکته ای که باید توجه کنیم صیغه ی(اِطَّهَّرُوا) می باشد که صیغه ی مبالغه است و چیزی که از آن بر می آید این است که هر جایی که امکان دارد و می توانیم، باید آن را در غسل پاک کنیم و از آن جمله، دهان و بینی می باشد.

دلیل دوم: حدیث از رسول الله ﷺ :

تَحْتَ كُلِّ شَعْرَةٍ جَنَابَةٌ، فَبُلُّوا الشَّعَرَ و أَنْقُوا البَشَرَةَ. (. سنن الکبری للبیهقی ج1ص305 - مصنف ابن ابی شیبه ج1ص123 - سنن الترمذی ج1ص316 - بلوغ المرام ج1ص25 - البحرالرائق ج1ص108).

ترجمه: زير هر موئي جنابه است پس موي ها را خيس كنيد و پوست را پاك كنيد.

دلیل سوم: عنِ ابن عباس قال: قالت مَيمونةُ : وضعتُ للنبيِّ صلى الله عليه و سلّم ماءً للغُسلِ فغَسلَ يدَيهِ مرَّتينِ أو ثلاثاً، ثم أفرَغَ على شِمالهِ فغَسلَ مَذاكيرَهُ، ثم مَسحَ يدَهُ بالأرض، ثمَّ مَضْمَضَ و اسْتنشَقَ، وَ غسَلَ وَجهَهُ وَ يَديهِ، ثمَّ أَفاضَ على جَسَدِهِ، ثمَّ تحولَ مِن مَكانهِ فغَسلَ قدَمَيِه. (. صحيح بخاري ج1ص101 - اعلاءالسنن ج1ص206).

ترجمه: از ابن عباس (رض) : ميمونه (رض) (زوجةالنبي) براي ما حديث گفت: من براي غسل رسول الله ﷺ آب می ريختم و ايشان با دست راست بر دست چپش آب ريختند و آنها را شستند سپس عورت خود را شستند سپس با دستش زمين را مسح كردند سپس آنها را شستند سپس مضمضه كردند و استنشاق كردند سپس صورت خود را شستند و بر سر خويش آب ريختند سپس به كناري رفتند و پاهايش را شستند سپس حوله آورده شد.

سؤال: آیا آب رسانیدن به تمام بدن فرض است؟

 جواب: بله. در حدیث آمده است: عن عبدالله بن مسعود: ان رجلا جاءالنبي ﷺ فسئله عن الرجل يغتسل غسل الجنابة فيخطئ بعض جسده الماء فقال رسول الله ﷺ يغسل ذلك المكان ثم يصلي. (رواه الطبراني في الكبير ج10ص231 - سنن الكبري للبيهقي ج1ص313 - مجمع الزوائد ج1ص609 - اعلاءالسنن ج1ص114-115).

ترجمه: از عبدالله بن مسعود (رض) مردي نزد رسول الله ﷺ آمد و پرسيد كه اگر كسي غسل جنابت بگيرد و به عضوي از بدن وي آب نرسيده باشد حكم چيست؟ رسول الله ﷺ گفتند كه فقط همان موضع را بشويد.

و در تمام مذاهب اگر به مکانی از بدن آب نرسد غسل وی کامل نیست تا وقتی که به آن موضع آب برساند.

و این دلائل که عرض کردیم به اضافه ی لزوم احتیاط در دین، بر تمامی مذاهب تأمّل در این بحث شایان توجه خواهد بود.

نکته ی پنجم: و اما کسانی که دلیلی بر جواز پر کردن دندان آورده اند حدیثی صحیح از رسول الله ﷺ می باشد.

به این مضمون: قَالَ أُصِيبَ أَنْفُ عَرْفَجَةَ يَوْمَ الْكُلَابِ فَاتَّخَذَ أَنْفًا مِنْ وَرِقٍ فَأَنْتَنَ عَلَيْهِ فَأَمَرَهُ النَّبِيُّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ أَنْ يَتَّخِذَ أَنْفًا مِنْ ذَهَبٍ. (مسند امام احمد ج5ص451 - سنن ابی داود ج11ص293 - صحیح ابن حبان ج5ص300).

عرفجه (رض) (نام صحابی) در روزی که معروف به یوم الکلاب بود بینی خود را از دست داد و وی بینی ای از نقره برای خود ساخت ولی بینی وی عفونت کرد. پس رسول الله ﷺ به وی امر کردند تا بینی از طلا بسازد.

سؤال: آیا این حدیث را می توان دلیلی برای پر کردن دندان دانست؟

جواب: خیر؛ زیرا در این حدیث نیامده است که به زیر آن بینی آب می رسد یا که خیر؟ بلکه این حدیث فقط می تواند بر دندان مصنوعی که قابل تعویض است دلیل باشد که همه با آن موافق می باشند و در آن سخنی نیست و بحث ما بر سر این است. زیرا در حدیث مذکور گفته شده است که اول آن بینی مصنوعی را از نقره ساخته و بعد که نشد از طلا ساخته است و این دلیل است بر اینکه بینی وی قابل تعویض بوده است. 

در این حدیث دلیل دیگری بر عدم جواز پر کردن دندان وجود دارد و آن اینکه اول از نقره ساخته بعد که جواب نداد به سراغ طلا رفته است؛ یعنی ما اگر چیزی را بتوانیم بدون محظور شرع انجام دهیم به سراغ محظور شرع نباید برویم؛ یعنی وقتی دندان مصنوعی قابل تعویض هست، به سراغ پر کردن آن نرویم.

سؤال: اگر دندان را پر کنیم چه می شود؟

جواب: اگر به زیر آن آب نرسد غسل وی کامل نیست و در نتیجه فرض (نماز) وی درست نیست.

سؤال: آیا نمی توان گفت که این ضرورت است؟

جواب: همانطور که گفتیم با دندان مصنوعی قابل تعویض مشکل حل می شود پس ضرورتی در آن نیست.

سؤال: آیا با این عنوان که مردم را نباید از دین زده کرد می توان بعضی از احکام را تغییر داد؟

جواب: خیر؛ زیرا هر کس که واقعاً دیندار است می داند که در اوامر و نواهی دین اسلام حکمت های بسیار نهفته است و به همین خاطر هیچ یک از احکام الهی بر وی سنگین نخواهد آمد بلکه بر وی شیرین تر از جان خواهد بود. در مقابل کسانی هم که اصلاً دین برایشان بی اهمیت است، اگر بر آنها بگویی دندان را پر کن، خواهند گفت؛ وام (ربا) را حلال کنید و بعد خواهند گفت؛ نماز را کم کنید و بعد فرائض دیگر اسلام را. پس با باج دادن به کسانی که تابع هوای خود هستند نمی توان دین را حفظ کرد بلکه این کار نتیجه ای جز تخریب دین اسلام به همراه ندارد. 

در آخر از الله ﷻ می خواهیم که بر راه راست بودن را بر ما ارزانی بدارد و ما را از تابع شدن به هوای خودمان، محفوظ بدارد و مانند اهل کتاب از شورا درست کردن و حلال خدا را حرام و حرام خدا را حلال کردن نیز محفوظ بدارد.

فَمَنْ يُرِدِ اللَّهُ أَنْ يَهدِيَهُ يَشْرَحْ صَدْرَهُ لِلْإِسْلَامِ وَ مَنْ يُرِدْ أَنْ يُضِلَّهُ يَجْعَلْ صَدْرَهُ ضَيِّقًا حَرَجًا كَأَنَّمَا يَصَّعَّدُ فِي السَّمَاءِ كَذَلِكَ يَجْعَلُ اللَّهُ الرِّجْسَ عَلَى الَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ . (سوره الانعام آیه 125)

هر كس را كه خدا خواهد هدايت كند، دلش را براى اسلام مى‏گشايد، و هر كس را كه خواهد گمراه كند، قلبش را چنان فرو مى‏بندد كه گويى مى‏خواهد كه به آسمان فرا رود. بدين سان خدا به آنهايى كه ايمان نمى‏آورند پليدى مى‏نهد.