فصل 7: پاکی از نجاسات

 مسئله 170 ◄ اشياء، از نجس مرئي (نجسي كه ديده مي شود)، با از بين بردن عين آن نجس با استفاده از آب و هر چيزي كه مایع و از بين برنده باشد مانند سركه و گلاب و غيره، پاك مي شود (و اگر از بين بردن اثر آن با آب سخت باشد، در باقي ماندن اثر آن اشكالي نيست ولي با چيزهايي كه از بين برنده نيست مانند گريس و روغن، پاكي حاصل نمي شود).

 مسئله 171 ◄ اشياء از نجس غير مرئي (ديده نمي شود)، با سه بار شستن آن شیء پاك مي گردد و پس از هر بار شستن، آن شئ تا حد امكان فشرده مي شود.

 مسئله 172 ◄ اگر اشيائي مانند ظروف كه امكان فشردن آن نباشد، پس براي پاك كردن آن سه بار بايد آن را شست و پس از هر بار شستن، تا عدم قطران، آن شئ را ترك مي كنيم (تا وقتي كه از آن آب نچكد).

 دليل:

1- زيرا پاك كننده بودن آب بخاطر قالع بودن آن است و مایعات نيز مانند آب، قالع هستند. (بنايه ج1ص705).

قالع: از جایش می کند.

2- رسول الله ﷺ منی را از جامه ی خود با استفاده از آب گیاه اذخر پاک می کردند. (صحيح ابن خزيمه ج1ص149 – مسند امام احمد ج43ص179 - عمده القاری ج3ص145).

3- از حضرت عائشه (رض) : ما ازواج النبی فقط یک جامه داشتیم و وقتی به آن خون حیض می خورد، آن را به وسیله ی آب دهان خود پاک می کردیم. (ابو داود ج2ص22- سنن الكبري للبيهقي ج3ص396- صحيح بخاري ج1ص118).

4- زيرا تكرار براي پاك كردن لازم است تا نجاست از آن خارج شود و ما بطور يقين نمي دانيم كه با چند بار فشردن، آن نجاست خارج مي شود؛ پس تا غلبه ی گمان بر پاك شدن آن ادامه مي دهيم و غالباً با سه بار آن گمان حاصل مي شود. (البحرالرائق ج1ص468).

5- گفته ي پيامبر ﷺ: ظرفی را كه به آن سگ ليس زده است، سه بار شسته مي شود. (نصب الرايه كتاب الطهارات - بدائع ج1ص248 - عن ابي هريره - سنن الدارقطني ج1ص66- شرح المعاني والاثار ج1ص - في سنن الكبري للبيهقي ج1ص411 (أَنَّهُ يُغْسِلُهُ ثَلاثاً أَو خَمْساً أَو سَبْعاً)).

 6- زيرا خشك شدن چیزها در از بین رفتن نجاست آنها تأثير دارد. (البحر الرائق ج1ص470).

 مسئله 173 ◄ مني پاك مي شود با : 1) اگر خشک باشد یا که تر، با شستن آن شیء از منی پاک می شود. 2) اگر خشك باشد با ماليدن آن پاک می شود.

 مسئله 174 ◄ خف (كفش) از نجسي كه داراي جرم باشد و خشك هم شده باشد با ماليدن آن بر زمين پاك مي شود و از غير آن (داراي جرم نباشد يا كه جرم دارد ولي خشك نباشد) فقط با شستن آن پاك مي شود.

 مسئله 175 ◄ شمشير و مانند آن بوسیله ی مسح با چيزي مانند پارچه يا خاك و غيره پاك مي شود. 

 مسئله 176 ◄ جانمازي كه از نمد يا از جنسی دیگر و بساط كه امكان فشردن آنها نباشد، با جاري كردن آب بر آن به مدت يك شبانه روز، پاك مي شود.

 مسئله 177 ◄ زمين و هر آنچه كه به آن متصل است مانند گياهان (اگر چيده نشده باشد) و سنگ هاي فرش شده بر آن، با خشك شدن آن نجاست و از بين رفتن اثر آن پاك می شود.

دلیل:

1- رسول الله ﷺ به حضرت عائشه (رض) گفتند كه اگر تَر باشد آن را بشوي و اگر خشك باشد آن را با مالش دادن پاك كن. (نصب الرايه كتاب الطهارات - اللباب في شرح الكتاب ج1ص39- بنايه ج1ص713- مسند امام احمد ج7ص180وهمان 191- ابوداود ج2ص31- صحيح ابن حبان ج2ص255- سنن الكبري للبيهقي ج3ص418- سنن النسائي الكبري ج1ص128 - مثله في صحيح ابن خزيمه ج1ص149- صحيح ابن حبان ج2ص255- مسند الامام اعظم ص51- سنن الدار قطني ج1ص131- مستخرج آبي عوانه باب بيان تطهير ثوب الذي يصلي فيه)

2- از ابوهريره (رض) : رسول الله ﷺ گفتند: وقتي يكي از شما با خفين بر روي نجاستي پا بنهد، پس خاك، پاك كننده ی آن است. (ابوداود ج2ص48- صحيح ابن خزيمه ج1ص148- صحيح ابن حبان ج2ص262 - اعلاءج1ص401).

3- اصحاب رسول الله ﷺ با شمشيرهاي خود كفار را مي كشتند سپس آن را به چيزي مسح مي كردند و با آن نماز مي خواندند، به اين خاطر كه نجاست به داخل آن نفوذ نمي كند و آنچه در ظاهر آن وجود دارد با مسح از بين مي رود. (البحرالرائق ج1ص449- مجمع الانهر ج1ص57- هدايه ج1 ص 192 - تبیین الحقائق ج1ص72 - العنایه شرح الهدایه ج1ص198 - البنایه ج1ص719).

4- از حضرت عائشه (رض) و محمد بن حنفيه (رض) : پاك كننده ی زمين، خشك شدن آن است. (مصنف ابن ابي شيبه ج1ص76- مرقاه المفاتيح ج2ص192- عن ابن الحنفية (نصب الرايه كتاب الطهارات)- عن ابي قلابةَ قال: إذا جفت الأرض فقد زكت (مصنف ابن ابي شيبه ج1ص76- مصنف عبدالرزاق ج3ص152- تلخيص الحبير ج1ص35)).

5- زيرا زمين قبل از نجس شدن پاک و پاک کننده بود. وقتي به آن نجاست رسيد و آن نجاست از آن برطرف شد و از بین رفت، پاك كنندگي خود را از دست داد ولي پاك بودنش باقي ماند. از اين جهت است كه نماز در آن جائز است ولي تيمم ناجائز می باشد. (البحرالرائق ج1ص449).

 مسئله 178 ◄ اگر کسی نماز بخواند و ببیند که در لباسش نجاستی از نجاست های خفیفه در آن وجود دارد، اگر مقدار نجاست از یک چهارم لباسش کمتر باشد این مقدار عفو است و نمازش درست است و لازم نیست نمازش دوباره خوانده شود و اگر به یک چهارم برسد یا بیشتر باشد باید نمازش را دوباره بخواند.

نجاست خفيفه: 1- ادرار اسب. 2- ادرار حيوانات مأكول اللّحم (مثل گوسفند، گاو و غيره). 3- مدفوع پرندگان غير مأكول اللحم. اما مدفوع پرندگان مأكول اللحم (حلال گوشت) به غير از مرغ پاك است.

دليل :

 مقدار مانع از جواز نماز، نجسِ زياد است و ربع در بعضي از احكام شرعي ملحق به كل است يعني ربع حكم كل دارد؛ پس در اينجا ربع زياد و كمتر از آن كم محسوب مي شود. (بنايه ج1ص729).

 مسئله 179 ◄ اگر نجس غليظه به لباس يا شیء مربوط به نماز، به قدر درهم برسد يا كمتر از آن، پس آن مقدار نيز عفو است و نماز خوانده شده با این مقدار نجاست، صحيح است و لازم نیست دوباره خوانده شود و اگر بيشتر از آن باشد عفو نيست و باید نماز خوانده شده با آن لباس یا شیء دوباره خوانده شود.

 مسئله 180 ◄ مقدار درهم در نجسي كه دارای غلظت باشد يك مثقال و در رقيق آن به مقدار عرض كف است، وقتي انگشتان را به داخل خم مي كنيم (تقريباً مثل يك سكه ي دو توماني قديمي حدوداً با قطر سه سانتیمتر). 

نجاسات غليظه: 1- مدفوع حيوانات و انسان و ادرار انسان. 2- خون. 3- خمر. 4- مدفوع مرغ.

 مسئله 181 ◄ در وقت پيشاب كردن (ادرار كردن) اگر بر لباس یا بدن به مقدار سر سوزن بول پاشيده شود، اشكالي ندارد و عفو است، بخاطر ضرورتي كه در آن است. (البحر ج1ص466).

دليل:

1- زيرا اجتناب از نجس كم امكان ندارد. اگر هم این امکان وجود داشته باشد خيلي به سختي ممكن است. پس آن را عفو گفتند و بخاطر اين مقدار درهم گفتيم چرا كه آن مقدار در استنجاء عفو است. (اللباب في شرح الكتاب ج1ص39- هدايه وفتح القدير ج1ص192- بنايه ج1ص725).

2- از ابن عمر (رض) و ابن عباس (رض) : آنان اشكالي در پاشيده شدن آب در هنگام غسل جنابت نمي ديدند. (فتح الباري شرح صحيح البخاري ج1ص279- مصنف عبدالرزاق ج1ص92- صحيح البخاري ج1ص102- اعلاء السنن ج1ص 431).

 مسئله 182 ◄ اگر آب بر نجس وارد شود يا كه بر آب نجسي بيفتد، در هر دو صورت آب نجس است.

خاكستر پِهِن و مدفوع پاك است.

 مسئله 183 ◄ اگر در نمك زار خري مرده باشد يا هر حيوان ديگر و آن حيوان تبديل به نمك شده باشد، آن نمك پاك است.

 مسئله 184 ◄ اگر به آستر لباسي نجس برسد و آن آستر قابل جدا شدن از لباس باشد، مثلاً با دكمه يا زيپ به آن متصل باشد، پس مي توان روي آن لباس نماز خواند. 

 مسئله 185 ◄ اگر به يك گوشه ی بساط يا فرش نجس برسد، مي توان در گوشه ي ديگر آن نماز خواند.

 مسئله 186 ◄ اگر به لباسي رطوبت نجس سرايت كرده باشد ولي طوري باشد كه با فشردن از آن چيزي نمي چكد، پس مي توان با آن نماز خواند و پاك است.

 مسئله 187 ◄ اگر بر روي ديواري لباس پهن كرده شود كه آن ديوار از گلي ساخته شده كه در آن سرگين بوده (مدفوع حيوانات) و خشك شده باشد، ضرري ندارد و با آن مي توان نماز خواند.

 مسئله 188 ◄ اگر به جايي از لباس نجس برسد و محل آن فراموش شود، در اين صورت اگر جايي از آن (را که به آن مشکوک است) بشويد، آن لباس پاك محسوب مي شود.

 مسئله 189 ◄ اگر خرهايي كه خرمن مي كوبند بر خرمن بول كنند و جاي آن نیز معلوم نباشد، پس اگر بعضي از آن را بشويند يا كه هبه دهند (به كسي هدیه بدهند)، پس حكم به طهارت آن مي كنند.

دليل :

1- زيرا شريعت صفت نجس بودن را بر حقيقت آن شیء گذاشته است؛ يعني گفته كه مثلاً خوك نجس است يا مردار نجس است و وقتي كه آن شیء به چيز ديگری تبديل شود، مثلاً خاكستر يا نمك شود، حكم خاكستر و نمك را مي گيرد. (البدايه ج1ص192- البحر الرائق ج1ص453).

2- زيرا به منزله ي دو لباس جداگانه محسوب می شوند. (بدائع الصنائع ج1ص238).