مصرف زكات (مستحقّ زكات و كساني كه زكات به آن ها داده مي شود).
هفت نفر واجد شرایط دريافت زكات مي باشند:
مسئله 59 ◄ 1- كسي كه دارائي دارد ولي به نصاب نمي رسد.
مسكين: كسي كه چيزي ندارد.
مسئله 60 ◄ 3- عامل الصّدقه: كسي كه زكات مردم را جمع كرده و به مستحقّين مي دهد.
و اين شخص فقط مي تواند مزد خود را به مقدار عملش از زكات بگيرد.
مسئله 61 ◄ 4- مكاتب: كسي كه غلام كسي باشد و به طور قسطي خودش را بخواهد آزاد كند و به وي تا آزاد كردن خود و پرداخت قسطش كمك كرده مي شود.
مسئله 62 ◄ 5- مديون: كسي كه بدهي دارد و نصابي فاضل از بدهي خود ندارد.
مسئله 63 ◄ 6- في سبيل الله: كسي كه براي رفتن به جنگ خرجي ندارد (قول امام ابويوسف ) و يا كسي كه بر وي حج فرض شده ولي نتواسته است كه حج را اداء كند. (قول امام محمد ).
مسئله 64 ◄ 7- ابن السّبيل: كسي كه از وطنش دور افتاده و براي برگشت چيزي ندارد. (گرچه در خانه اش داراي اموال باشد).
دليل:
ترجمه ی آیه: زكات ها مخصوص فقرا و مساكين و كاركنانى است كه براى (جمع آورى) آن زحمت مى‏كشند، و كسانى كه الفت داده مي شود دل هاي ايشان را و براى (آزادى) بردگان و (اداى دين) بدهكاران و در راه الله ﷻ و واماندگان در راه، اين، يك فريضه ی الهى است و الله ﷻ دانا و حكيم است!. [سوره ي التوبه آية 60]
مؤلفه ي قلوب: به كساني گفته مي شود كه كنار مسلمانان زندگي مي كنند و يا تازه مسلمان شده ها و يا كساني كه از آن ها ممكن است ضرري به مسلمانان برسد و در زمان رسول الله  به آن ها مقداري از زكات داده مي شد و به اجماع امّت، بعد از عزّت و قوّت يافتن اسلام، اعطاي زكات به آن ها ممنوع شد و ديگر از مصرف محسوب نمي شوند و فقط همان هفت گروه كه مذكور شد، موارد مصرف زكات مي باشند. (الهداية و البناية ج3ص444).
مؤلفه ی قلوب در زمان رسول الله و در زمان خلافت ابوبكر منحل شد.
مسئله 65 ◄ مزكّي مي تواند زكات خود را براي همه ي اين مصارف تقسيم كند و همچنين مجاز است كه به يكي از اين مصارف بپردازد.
مزكّي: كسي كه زكات مي پردازد.
مسئله 66 ◄ اين پرداخت بايد به صورت تمليك باشد.
تمليك: مالك گرداندن طرف مقابل.
مسئله 67 ◄ مزكّي نمي تواند زكات خود را به شوهرش يا زنش يا كه پسر يا دخترش يا كه نوه ي خود يا به پدر و مادر و پدربزرگ و مادربزرگ خود بدهد. و همچنين نمي تواند به مملوك (كنيز يا غلام خود) بدهد.
مسئله 68 ◄ علماء اجماع دارند بر اينكه زوج نمي تواند زكات خود را به زوجه بپردازد.
مسئله 69 ◄ همچنين نمي تواند به كسي كه غني باشد زكات دهد.
غني: كسي كه داراي نصاب فطريه باشد.
مسئله 70 ◄ همچنين نمي تواند به طفل غني يا مملوك غني بدهد.
مسئله 71 ◄ همچنين نمي تواند به بني هاشم و مملوك آنان نيز زكات دهد.
مسئله 72 ◄ ذمي نيز از موارد مصرف زكات نيست (غيرمسلمان).
مسئله 73 ◄ اگر زكات خود را به شخصي بدهد و بعد معلوم شود كه آن شخص مملوك خودش بوده است، پس بر وي لازم است كه زكات خود را به كسي ديگر دهد و آنچه كه به مملوك خود داده است از زكاتش محسوب نمي شود.
مسئله 74 ◄ و اگر به كسي زكات خود را اداء كند و به گمان خود وي را از موارد مصرف زكات بداند و بعد معلوم شود كه وي مورد مصرف زكات نبوده است، بر وي لازم نيست كه زكاتش را دوباره بپردازد و در غير از مملوك خود همان از زكاتش محسوب مي شود.
مسئله 75 ◄ و اين عمل موقعي است كه مزكّي (زکات دهنده) بيشتر گمانش بر اين باشد كه كسي كه به وي زكات اداء مي كند، مصرف زکات باشد ولي اگر بداند و يا گمان كند كه مصرف نباشد، از زكاتش محسوب نخواهد شد.
یادآوری: مصرف زكات: شخصي كه مي توان به وي زكات داد؛ يعني همان هفت نفر كه گفته شد.
مسئله 76 ◄ مستحب است كه وقتي زكاتي به فردي مي دهد، آن مقدار بپردازد كه آن شخص از درخواست كمك از ديگري در آن روز مستغني باشد.
مسئله 77 ◄ پرداخت زكات به مقدار يك نصاب به فقيري غير از مديون مكروه است.
مسئله 78 ◄ بردن و نقل زكات از شهري به شهري ديگر مكروه است مگر اينكه از نزديكان وي در آن شهر باشد و يا اينكه اهل آن شهر محتاج تر باشند.