جلد 3

کتاب الرضاع (شیر خوردن کودک از غیر مادر خود)

مسئله 1◄ اگر کودکی از بدو تولد تا دو و نیم سالگی از پستان کسی غیر از مادر خودش یک‌بار بمکد، آن زن حکم مادر کودک را دارد و شوهر آن زن نیز حکم پدر شیرخوار را دارد.

دلیل:

الله تعالی می‌فرماید: مدت بارداری و مدت شیردهی کودک 30 ماه است. (سوره احقاف/15)

مسئله 2◄ پس زن و شوهر آن زن که شیرش از آن شوهر بوده است، بر آن کودک حرام می‌گردد.

مسئله 3◄ همچنین قوم آن‌ها نیز بر وی حرام می‌شود، همچنان که در نسب حرام است.

مسئله 4◄ فرزندان و نوه و نتیجه و نسل آن کودک بر آن زوج که شیر از آن‌ها خورده است حرام می‌گردد.

مسئله 5◄ همچنین، همسر آن کودک نیز محرم می¬گردد.

مسئله 6◄و با یک‌بار مکیدن، رضاع ثابت می‌شود.

دلیل:

قرآن کریم: و (حرام است بر شما) ...... مادرانی که شمارا شیر داده‌اند. (آیه23/ سوره نساء)

شوهر آن زن نیز پدر رضاعی آن کودک شده است. (بدائع الصنائع ج4ص3)

رسول‌الله ﷺ: آنچه در نسب حرام است، با رضاع حرام می‌گردد. (مسند امام احمد ج3ص359 - سنن ابن ماجه ج3ص119)

مسئله 7◄ خواهر و برادر رضاعی او برای برادرش حلال است همچنان که در نسب چنین است.

صورت‌مسئله:

اگر کودکی در مدت رضاع از زنی، شیر بخورد، فرزندان آن زن، برادر و خواهر رضاعی این کودک می‌گردند و «خواهر رضاعی» آن کودک را «برادر نسبی» کودک می‌تواند به نکاح خود درآورد.

توضیح: شخصی به نام زید از زنی شیر می¬خورد و آن زن دختری دارد و این دختر، خواهر رضاعی زید محسوب می‌شود و این خواهر رضاعی زید برای برادر نسبی زید حلال می¬باشد و این‌گونه است که گفته می‌شود که خواهرِ برادرش را به نکاح خود درآورده است.

مسئله 8◄ همچنین در نسب نیز حلال است.

 صورت‌مسئله‌این‌چنین است:

کسی برادرِ مادری و خواهرِ پدری دارد، پس خواهر پدری وی را برادر مادری می¬تواند به نکاح خود درآورد.

توضیح: مادر شخصی به نام زید دختری دارد که پدر آن دختر غیر از پدر زید است. این دخترخواهر مادری زید محسوب می‌شود و پدر زید دو زن دارد و پدر زید پسری دارد که مادر آن پسر، مادر زید نمی¬باشد، پس وی برادر پدری زید می‌شود. حال برادر پدری زید با خواهر مادری زید می‌توانند ازدواج کنند. این‌گونه می‌شود که برادر زید، خواهر زید را به نکاح خود درآورده است.

مسئله 9◄ با «احتقان» شیر زن به کودک، رضاع ثابت نمی‌شود.

دلیل:

زیرا از این طریق به معده غذا نمی‌رسد و رشد و نمو حاصل نمی‌شود. (الاختیار لتعلیل المختار ج3ص120)

احتقان: غذا دادن از مقعد.

مسئله 10◄ اگر پستان مردی شیر داشته باشد و به کودک بدهد، رضاع ثابت نمی‌شود.

دلیل:

زیرا آنچه از پستان مرد می‌آید حقیقتاً شیر نیست؛ زیرا شیر از جنسی که ولادت دارد تولید می‌شود. (العنایه شرح الهدایه ج3ص456)

مسئله 11◄ اگر شیر زنی را با غذا مخلوط کنند و به کودک بدهند، رضاع ثابت نمی‌شود.

دلیل:

زیرا طعام اصل است و شیر مخلوط شده به آن تابع آن است و با طعام رضاع ثابت نمی‌شود. (البنایه شرح الهدایه ج5ص271)

مسئله 12◄ اگر شیر را با چیزی غیر از طعام مخلوط کنند و به کودک بدهند، در این صورت اگر شیر بیشتر باشد رضاع ثابت می‌شود و اگر غیر طعام بیشتر از شیر باشد رضاع ثابت نمی‌شود.

دلیل:

زیرا در این موارد شیر مقصود است؛ یعنی اصل است. (البنایه شرح الهدایه ج5ص271)

طعام مثل شیر و نان و مانند آن و غیر طعام مانند آب و دواء.

مسئله 13◄ اگر شیر از راه بینی به کودک داده شود، رضاع ثابت می‌شود.

دلیل:

زیرا شیر از راه بینی به معده می‌رسد به‌طوری‌که تغذیه محسوب می‌شود. (مجمع الانهر1ص378)

مسئله 14◄ اگر دختری شیر داشته باشد، آن‌هم حکم رضاع را ثابت می‌کند.

دلیل:

زیرا وی نیز مادر رضاعی محسوب می‌شود و سبب رضاع که همان شیر دادن است تحقق‌یافته است. (المبسوط للسرخسی ج30ص295)

و دیگر اینکه آیه‌ی حرمت رضاع مطلق است و بکر یا ثیب بودن را مطرح نکرده است. (هدایه ج1ص219)

آیه حرمت رضاع: ..... و مادرهايتان که به شما شير داده‌اند و خواهران رضاعى شما،...... (آیه 23 سوره نساء).

مسئله 15◄ اگر از شیر زن فوت‌شده بخورد، حکم رضاع ثابت می‌شود.

مسئله 16◄ اگر شخصی دو زن داشته و یکی از آن‌ها «شیرخوار» باشد، در این صورت اگر زن بزرگ‌تر آن فرد، به زن کوچک آن فرد، شیر بدهد، هردوی آن‌ها بر آن فرد، حرام می¬گردند.

دلیل:

زیرا با این کار بین مادر و دختر رضاعی جمع نموده است و این کار حرام است. (البحر الرائق ج3ص247)

و زن بزرگش به‌حکم رضاع مادرزنش شده و زن کوچکش نیز دختر رضاعی آن مرد شده است. (البحر الرائق ج3ص247)

مسئله 17◄ و در این صورت اگر با زن بزرگ‌ترش همخوابی نکرده باشد، نصف مهر باید بدهد و اگر نزدیکی کرده باشد کل مهر ثابت می‌شود و برای زن کوچکش نصف مهر واجب می‌شود.

مسئله 18◄ و اگر زن بزرگ به‌قصد فساد این کار را کرده باشد، نصف مهری که به زن کوچکش داده از زن بزرگش بگیرد و الا خیر.