الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ وَالصَّلَاةُ والسَّلَامُ عَلَى مُحَمَّدٍ رَحْمَةً لِلْعَالَمِينَ وَعَلَى آلِهِ وَأصْحَابِهِ وَمَنْ تَبِعَهُمْ بِإحْسَانٍ إلَى يَوْمِ الدِّينِ أمَّا بَعْدُ سله همان عمامه است ودر مورد صفت عمامه ی رسول الله ص و اصحاب ایشان روایت مختلفی وارد شده است از عذبه یا همان علقه که گفتید و مقدار آن و عدم و وجود آن و همه صحیح هستند و در مرقاة المفاتیح که در ذیل متن آن هست چنین آمده است، در روایتی عذبه چهار انگشت بوده و در دیگری یک ذراع و در روایتی دیگر، قدر نشستن و در روایتی نبوده است. و اینکه آن عذبه را از جلو یا بین کتف و یا از راست یا چپ بودن نیز وارد شده است. روایات نهی از ترک عذبه،ثابت نیست و هرکس بخاطر عذبه گذاشتن بر دیگران فخر کند، باید که آن را ترک کند. (ﻭﻋﻦ ﻋﻤﺮﻭ ﺑﻦ ﺣﺮﻳﺚ) ﺑﺎﻟﺘﺼﻐﻴﺮ اﻟﻘﺮﺷﻲ اﻟﻤﺨﺰﻭﻣﻲ: ﺭﺃﻯ اﻟﻨﺒﻲ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﻭﻣﺴﺢ ﺑﺮﺃﺳﻪ، ﻭﺩﻋﺎ ﻟﻪ ﺑﺎﻟﺒﺮﻛﺔ، ﻭﻗﻴﻞ: ﻗﺒﺾ اﻟﻨﺒﻲ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﻭﻟﻪ اﺛﻨﺘﺎ ﻋﺸﺮﺓ ﺳﻨﺔ، ﻭﻟﻲ ﺇﻣﺎﺭﺓ اﻟﻜﻮﻓﺔ. ﺫﻛﺮﻩ اﻟﻤﺆﻟﻒ (ﺃﻥ اﻟﻨﺒﻲ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﺧﻄﺐ) ﻭﻓﻲ اﻟﺸﻤﺎﺋﻞ ﺧﻄﺐ اﻟﻨﺎﺱ. (ﻭﻋﻠﻴﻪ ﻋﻤﺎﻣﺔ) ﺑﻜﺴﺮ اﻟﻌﻴﻦ، ﻭﻓﻲ ﺑﻌﺾ ﻧﺴﺦ اﻟﺸﻤﺎﺋﻞ: ﻋﺼﺎﺑﺔ. ﻗﺎﻝ ﻓﻲ اﻟﻤﻐﺮﺏ: ﻭﺗﺴﻤﻰ ﺑﻬﺎ اﻟﻌﻤﺎﻣﺔ، ﻭﻗﺪ ﺟﺎء ﻓﻲ ﺧﺒﺮ ﺿﻌﻴﻒ: «ﺻﻼﺓ ﺑﻌﻤﺎﻣﺔ ﺧﻴﺮ ﻣﻦ ﺳﺒﻌﻴﻦ ﺻﻼﺓ ﺑﻐﻴﺮ ﻋﻤﺎﻣﺔ» (ﺳﻮﺩاء) ﻭﻓﻲ ﺑﻌﺾ اﻟﺮﻭاﻳﺎﺕ ﺩﺳﻤﺎء ﺃﻭ ﺳﻮﺩاء، ﻭﻗﻴﻞ: ﻣﻠﻄﺨﺔ ﺑﺪﺳﻮﻣﺔ ﺷﻌﺮﻩ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﺇﺫ ﻛﺎﻥ ﻳﻜﺜﺮ ﺩﻫﻨﻪ، (ﻗﺪ ﺃﺭﺧﻰ) ﺃﻱ: ﺳﺪﻝ ﻭﺃﺭﺳﻞ (ﻃﺮﻓﻴﻬﺎ) ﺑﺎﻟﺘﺜﻨﻴﺔ ﺃﻱ: ﻃﺮﻓﻲ ﻋﻤﺎﻣﺘﻪ (ﺑﻴﻦ ﻛﺘﻔﻴﻪ ﻳﻮﻡ اﻟﺠﻤﻌﺔ) . ﻗﺎﻝ اﻟﻄﻴﺒﻲ: ﻓﻴﻪ ﺃﻥ ﻟﺒﺲ اﻟﺰﻳﻨﺔ ﻳﻮﻡ اﻟﺠﻤﻌﺔ ﻭاﻟﻌﻤﺎﻣﺔ اﻟﺴﻮﺩاء، ﻭﺇﺭﺳﺎﻝ ﻃﺮﻓﻴﻬﺎ ﺑﻴﻦ اﻟﻜﺘﻔﻴﻦ ﺳﻨﺔ. ﻗﺎﻝ ﻣﻴﺮﻙ ﻓﻲ ﺣﺎﺷﻴﺔ اﻟﺸﻤﺎﺋﻞ: ﻫﺬﻩ اﻟﺨﻄﺒﺔ ﻭﻗﻌﺖ ﻓﻲ ﻣﻌﺮﺽ اﻟﻨﺒﻲ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - اﻟﺬﻱ ﺗﻮﻓﻲ ﻓﻴﻪ. ﻭﻗﺎﻝ اﻟﺰﻳﻠﻌﻲ: ﻳﺴﻦ ﻟﺒﺲ اﻟﺴﻮاﺩ ﻟﺤﺪﻳﺚ ﻓﻴﻪ، ﻭﻇﺎﻫﺮ ﻛﻼﻡ ﺻﺎﺣﺐ اﻟﻤﺪﺧﻞ ﺃﻥ ﻋﻤﺎﻣﺘﻪ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﻛﺎﻧﺖ ﺳﺒﻌﺔ ﺃﺫﺭﻉ، ﻧﻘﻠﻪ اﺑﻦ ﺣﺠﺮ (ﺭﻭاﻩ ﻣﺴﻠﻢ) . ﻗﺎﻝ ﻣﻴﺮﻙ: ﻭاﻷﺭﺑﻌﺔ ﻭﻓﻲ اﻟﺸﻤﺎﺋﻞ ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻗﺎﻝ: ﻛﺎﻥ اﻟﻨﺒﻲ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﺇﺫا اﻋﺘﻢ ﺳﺪﻝ ﻋﻤﺎﻣﺘﻪ ﺃﻱ: ﺃﺭﺧﻰ ﻃﺮﻓﻴﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﻛﺘﻔﻴﻪ. ﻗﺎﻝ ﻧﺎﻓﻊ: ﻭﻛﺎﻥ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ ﻳﻔﻌﻞ ﺫﻟﻚ. ﻗﺎﻝ ﻋﺒﻴﺪ اﻟﻠﻪ: ﻭﺭﺃﻳﺖ اﻟﻘﺎﺳﻢ ﺑﻦ ﻣﺤﻤﺪ ﻭﺳﺎﻟﻤﺎ ﻳﻔﻌﻼﻥ ﺫﻟﻚ. ﻭﺫﻛﺮ اﻟﺴﻴﻮﻃﻲ ﻓﻲ ﺛﻠﺞ اﻟﻔﺆاﺩ ﻓﻲ ﻟﺒﺲ اﻟﺴﻮاﺩ ﻋﻦ ﻋﻠﻲ: ﺃﻧﻪ ﻟﺒﺲ ﻋﻤﺎﻣﺔ ﺳﻮﺩاء ﻗﺪ ﺃﺭﺧﺎﻫﺎ ﻣﻦ ﺧﻠﻔﻪ. ﻭﺃﺧﺮﺝ اﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ﻓﻲ ﺳﻨﻨﻪ ﻋﻦ ﺃﺑﻲ ﺟﻌﻔﺮ اﻷﻧﺼﺎﺭﻱ ﻗﺎﻝ: ﺭﺃﻳﺖ ﻋﻠﻰ ﻋﻠﻲ ﻋﻤﺎﻣﺔ ﺳﻮﺩاء ﻳﻮﻡ ﻗﺘﻞ ﻋﺜﻤﺎﻥ، ﻭﺃﺧﺮﺝ اﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﻭاﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﺷﻴﺒﺔ ﻋﻦ اﻟﺤﺴﻦ ﺑﻦ ﻋﻠﻲ: ﺃﻧﻪ ﺧﻄﺐ ﻭﻋﻠﻴﻪ ﺛﻴﺎﺏ ﺳﻮﺩ، ﻭﻋﻤﺎﻣﺔ ﺳﻮﺩاء. ﻭﺃﺧﺮﺝ اﺑﻦ ﺳﻌﺪ ﻋﻦ اﺑﻦ اﻟﺰﺑﻴﺮ ﺃﻧﻪ ﻳﺮﺧﻴﻬﺎ ﺷﺒﺮا ﺃﻭ ﺃﻗﻞ ﻣﻦ ﺷﺒﺮ، ﻭﺃﺧﺮﺝ اﺑﻦ ﺃﺑﻲ ﺷﻴﺒﺔ: ﺃﻥ اﺑﻦ اﻟﺰﺑﻴﺮ اﻋﺘﻢ ﺑﻌﻤﺎﻣﺔ ﺳﻮﺩاء ﻗﺪ ﺃﺭﺧﻰ ﻣﻦ ﺧﻠﻔﻪ ﻧﺤﻮا ﻣﻦ ﺫﺭاﻉ. ﻭﻧﻘﻞ اﻟﺴﻴﻮﻃﻲ ﻟﺒﺲ اﻟﻌﻤﺎﻣﺔ اﻟﺴﻮﺩاء ﻋﻦ ﻛﺜﻴﺮ ﻣﻦ اﻟﺼﺤﺎﺑﺔ ﻭاﻟﺘﺎﺑﻌﻴﻦ ﻣﻨﻬﻢ: ﺃﻧﺲ ﺑﻦ ﻣﺎﻟﻚ، ﻭﻋﻤﺎﺭ ﺑﻦ ﻳﺎﺳﺮ، ﻭﻣﻌﺎﻭﻳﺔ، ﻭﺃﺑﻮ اﻟﺪﺭﺩاء، ﻭاﻟﺒﺮاء، ﻭﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮﻑ، ﻭﻭاﺛﻠﺔ، ﻭﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ اﻟﻤﺴﻴﺐ، ﻭاﻟﺤﺴﻦ اﻟﺒﺼﺮﻱ، ﻭﺳﻌﻴﺪ ﺑﻦ ﺟﺒﻴﺮ، ﻭﻏﻴﺮﻫﻢ، ﺛﻢ ﻗﺎﻝ: ﻭﺃﺧﺮﺝ اﺑﻦ ﻋﺪﻱ ﻓﻲ اﻟﻜﺎﻣﻞ، ﻭﺃﺑﻮ ﻧﻌﻴﻢ، ﻭاﻟﺒﻴﻬﻘﻲ ﻛﻼﻫﻤﺎ ﻓﻲ ﺩﻻﺋﻞ اﻟﻨﺒﻮﺓ ﻋﻦ اﺑﻦ ﻋﺒﺎﺱ ﻗﺎﻝ: ﻣﺮﺭﺕ ﺑﺎﻟﻨﺒﻲ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﻭﺇﺫا ﻣﻌﻪ ﺟﺒﺮﻳﻞ، ﻭﺃﻧﺎ ﺃﻇﻨﻪ ﺩﺣﻴﺔ اﻟﻜﻠﺒﻲ. ﻓﻘﺎﻝ ﺟﺒﺮﻳﻞ ﻟﻠﻨﺒﻲ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ: «ﺇﻧﻪ ﻟﻮﺿﺢ اﻟﺜﻴﺎﺏ، ﻭﺇﻥ ﻭﻟﺪﻩ ﻳﻠﺒﺴﻮﻥ اﻟﺜﻴﺎﺏ اﻟﺴﻮﺩ» . ﻭﻗﺎﻝ اﻟﺴﻴﻮﻃﻲ ﻓﻲ ﺭﺳﺎﻟﺘﻪ اﻟﻤﻌﻤﻮﻟﺔ ﻓﻲ ﺇﺭﺳﺎﻝ اﻟﻌﺬﺑﺔ، «ﻋﻦ ﻋﺒﺪ اﻟﺮﺣﻤﻦ ﺑﻦ ﻋﻮﻑ ﻗﺎﻝ: ﻋﻤﻤﻨﻲ ﺭﺳﻮﻝ اﻟﻠﻪ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﻓﺴﺪﻟﻬﺎ ﺑﻴﻦ ﻳﺪﻱ ﻭﻣﻦ ﺧﻠﻔﻲ» . ﺭﻭاﻩ ﺃﺑﻮ ﺩاﻭﺩ. ﻭﻓﻲ ﺭﻭاﻳﺔ ﺃﺭﺳﻞ ﻣﻦ ﺧﻠﻔﻪ ﺃﺭﺑﻊ ﺃﺻﺎﺑﻊ ﻭﻧﺤﻮﻫﺎ، ﺛﻢ ﻗﺎﻝ ﻫﻜﺬا ﻓﺎﻋﺘﻢ، ﻓﺈﻧﻪ ﺃﻏﺮﺏ ﻭﺃﺣﺴﻦ. ﺭﻭاﻩ اﻟﻄﺒﺮاﻧﻲ ﻓﻲ اﻷﻭﺳﻂ، ﻭﺇﺳﻨﺎﺩﻩ ﺣﺴﻦ. ﻭﻓﻲ ﺭﻭاﻳﺔ: ﻛﺎﻥ ﻻ ﻳﻮﻟﻲ ﻭاﻟﻴﺎ ﺣﺘﻰ ﻳﻌﻤﻢ ﻳﺮﺧﻲ ﻟﻬﺎ ﻣﻦ ﺟﺎﻧﺒﻪ اﻷﻳﻤﻦ ﻧﺤﻮ اﻷﺫﻥ. ﺭﻭاﻫﻤﺎ اﻟﻄﺒﺮاﻧﻲ ﻓﻲ اﻟﻜﺒﻴﺮ. ﻗﺎﻝ اﻟﺴﻴﻮﻃﻲ: ﻭﻗﻮﻝ اﻟﺸﻴﺦ ﻣﺠﺪ اﻟﺪﻳﻦ: ﻣﺎ ﻓﺎﺭﻕ اﻟﻌﺬﺑﺔ ﻗﻂ. ﻟﻢ ﺃﻗﻒ ﻋﻠﻴﻪ ﻓﻲ ﺣﺪﻳﺚ، ﺑﻞ ﺫﻛﺮ ﺻﺎﺣﺐ اﻟﻬﺪﻯ: ﺃﻧﻪ ﻛﺎﻥ ﻳﻌﺘﻢ ﺗﺎﺭﺓ ﺑﻌﺬﺑﺔ ﻭﺗﺎﺭﺓ ﺑﻼ ﻋﺬﺑﺔ، ﻭﺃﻣﺎ ﺣﺪﻳﺚ: «ﺧﺎﻟﻔﻮا اﻟﻴﻬﻮﺩ» ﺇﻟﺦ، ﻭﺣﺪﻳﺚ: «ﺃﻋﻮﺫ ﺑﺎﻟﻠﻪ ﻣﻦ ﻋﻤﺎﻣﺔ ﺻﻤﺎء» ﻓﻼ ﺃﺻﻞ ﻟﻬﻤﺎ، ﻭﻣﻦ ﻋﻠﻢ ﺃﻧﻬﺎ ﺳﻨﺔ ﻭﺗﺮﻛﻬﺎ اﺳﺘﻨﻜﺎﻓﺎ ﻋﻨﻬﺎ ﺃﺛﻢ، ﺃﻭ ﻏﻴﺮ ﻣﺴﺘﻨﻜﻒ ﻓﻼ. ﻗﺎﻝ اﻟﻨﻮﻭﻱ ﻓﻲ ﺷﺮﺡ اﻟﻤﻬﺬﺏ: ﻳﺠﻮﺯ ﻟﺒﺲ اﻟﻌﻤﺎﻣﺔ ﺑﺈﺭﺳﺎﻝ ﻃﺮﻓﻬﺎ، ﻭﺑﻐﻴﺮ ﺇﺭﺳﺎﻟﻪ، ﻭﻻ ﻛﺮاﻫﺔ ﻓﻲ ﻭاﺣﺪ ﻣﻨﻬﻤﺎ، ﻭﻟﻢ ﻳﺼﺢ ﻓﻲ اﻟﻨﻬﻲ ﻋﻦ ﺗﺮﻙ ﺇﺭﺳﺎﻟﻬﺎ ﺷﻲء، ﻭﺇﺭﺳﺎﻟﻬﺎ ﺇﺭﺳﺎﻻ ﻓﺎﺣﺸﺎ ﻛﺈﺭﺳﺎﻝ اﻟﺜﻮﺏ، ﻓﻴﺤﺮﻡ ﻟﻠﺨﻴﻼء، ﻭﻳﻜﺮﻩ ﻟﻐﻴﺮﻩ ; ﻟﺤﺪﻳﺚ اﺑﻦ ﻋﻤﺮ: ﺃﻥ اﻟﻨﺒﻲ - ﺻﻠﻰ اﻟﻠﻪ ﻋﻠﻴﻪ ﻭﺳﻠﻢ - ﻗﺎﻝ: «ﻻ ﺇﺳﺒﺎﻝ ﻓﻲ اﻹﺯاﺭ، ﻭاﻟﻘﻤﻴﺺ، ﻭاﻟﻌﻤﺎﻣﺔ، ﻣﻦ ﺟﺮ ﺷﻴﺌﺎ ﺧﻴﻼء ﻟﻢ ﻳﻨﻈﺮ اﻟﻠﻪ ﺇﻟﻴﻪ ﻳﻮﻡ اﻟﻘﻴﺎﻣﺔ» . ﺭﻭاﻩ ﺃﺑﻮ ﺩاﻭﺩ ﻭاﻟﻨﺴﺎﺋﻲ ﺑﺈﺳﻨﺎﺩ ﺻﺤﻴﺢ، ﻭﺃﻣﺎ ﺇﺫا اﻗﺘﺪﻯ اﻟﺸﺨﺺ ﺑﻪ - ﻋﻠﻴﻪ اﻟﺼﻼﺓ ﻭاﻟﺴﻼﻡ - ﻓﻲ ﻋﻤﻞ اﻟﻌﺬﺑﺔ، ﻭﺣﺼﻞ ﻟﻪ ﻣﻦ ﺫﻟﻚ ﺧﻴﻼء ﻓﺪﻭاﺅﻩ ﺃﻥ ﻳﻌﺮﺽ ﻋﻨﻪ، ﻭﻳﻌﺎﻟﺞ ﻧﻔﺴﻪ ﻋﻠﻰ ﺗﺮﻛﻪ، ﻭﻻ ﻳﻮﺟﺐ ﺫﻟﻚ ﺗﺮﻙ اﻟﻌﺬﺑﺔ، ﻓﺈﻥ ﻟﻢ ﻳﺰﻝ ﺇﻻ ﺑﺘﺮﻛﻬﺎ ﻓﻠﻴﺘﺮﻛﻬﺎ ﻣﺪﺓ ﺣﺘﻰ ﺗﺰﻭﻝ ; ﻷﻥ ﺗﺮﻛﻬﺎ ﻟﻴﺲ ﺑﻤﻜﺮﻭﻩ، ﻭﺇﺯاﻟﺔ اﻟﺨﻴﻼء ﻭاﺟﺒﺔ، ﻣﺮﻗﺎﺓ اﻟﻤﻔﺎﺗﻴﺢ ﺷﺮﺡ ﻣﺸﻜﺎﺓ اﻟﻤﺼﺎﺑﻴﺢ-[ﻛﺘﺎﺏ اﻟﺼﻼﺓ]-[ﺑﺎﺏ اﻟﺨﻄﺒﺔ ﻭاﻟﺼﻼﺓ]- ﺻﻔﺤﺔ -1045